Uprawa kawy
Istnieje ponad 500 gatunków kawowców w obrębie rodzaju coffea.
Każda odmiana wymaga odpowiedniego klimatu, gleby i terenu uprawy. Kawę arabikę uprawia się na zboczach gór i musi mieć równomierną temperaturę. Drzewo liberyjskie najlepiej rośnie w klimacie tropikalnym, na terenach nizinnych, odporne jest na niewielkie wahania temperatury.
Drzewko kawowe wymaga nasłonecznienia, dużej wilgotności gleby, przewiewu, ale te działanie nie mogą być bezpośrednie. Dlatego też na plantacjach obok drzew kawowych rosną drzewa, tzw. mamki kawowe, które chronią przed nadmiernym nasłonecznieniem, deszczami i wiatrami.
Najlepszymi ziemiami pod uprawę drzewa kawowego są gleby czerwone obszarów tropikalnych oraz popioły wulkaniczne.
W stanie dzikim drzewo kawowe osiąga wysokość do dziesięciu metrów. Na plantacjach jest przycinane tak, by jego wysokość nie przekraczała 3 metrów. Utrzymana jest forma krzewu. Przycinanie sprawia, ze drzewo jest wydajniejsze.
Owoc drzewa kawowego podobny do wiśni, zwany jest trześnią kawową. Początkowo owoc jest koloru ciemnozielonego. W miarę dojrzewania jego barwa zmienia się od żółtej do ciemnoczerwonej, prawie bordo. Trześnia kawowa pokryta jest skórką, pod którą znajduje się słodki, soczysty miąższ podobny do miąższu wiśni. Wewnątrz miąższu są dwa ziarna nasienne przylegające do siebie płaską stroną. Ziarna otoczone są białawą łuską, zwana błonką srebrzystą. Przez środek płaskiej strony ziarna przechodzi biała, podłużna bruzda, wewnątrz której mieści się zarodek.
Wyhodowane z ziarna drzewko dopuszcza się do kwitnięcia dopiero w trzecim roku. Przed szóstym rokiem nie otrzymuje się pełnego zbioru. Dopiero po sześciu latach drzewo daje pełny plon. Okres owocowania trwa od 15 do 20 lat. Po tym okresie wydajność maleje. Drzewo kawowe daje jeden plon rocznie.
Międzynarodowa Organizacja Kawy (The International Coffee Organization, w skrócie ICO) jest naczelną organizacją dla wszystkich krajów produkujących kawę. W rejestrze ICO figuruje obecnie blisko 50 krajów zajmujących się uprawa kawy: arabiki, robusty lub obu gatunków naraz.
Ze względu na różne położenie geograficzne i warunki klimatyczne zbiory kawy przypadają w poszczególnych krajach w różnym czasie. Ponadto istnieją kraje uprawy kawowca niewymienione w rejestrze. Ilości produkowanego tam surowca są tak niewielkie, że pomija się je w statystykach.
Metody wyłuskiwania ziaren
-
Mokra metoda przygotowania ziaren kawy
Metoda preparowania i oczyszczania surowego (zielonego) ziarna kawowego z miąższu i otoczek za pomocą maceracji i płukania w wodzie, a następnie suszenia. Obecnie wszędzie tam, gdzie jest pod dostatkiem wody, większość dobrego ziarna kawowego jest przygotowywana do dalszej obróbki w ten sposób. Przed wstępnym myciem owoce wsypywane są do specjalnych wyciskarek ręcznych lub mechanicznych celem usunięcia owocni, miąższu i kleistych substancji. Następnie ziarno wsypywane jest do czystych betonowych zbiorników, gdzie podlega fermentacji. Trwa to zwykle 12-24 godziny. Z betonowych zbiorników fermentacyjnych przepompowuje się ziarno do półczek, w których całkowicie wypłukuje się resztki miąższu i substancji kleistych. Po wypłukaniu transportuje się ziarno do suszarek lub rozsypuje się ziarno na betonowych klepiskach, na których jest systematycznie przegarniane. Po wysuszeniu, gdy ziarno zawiera 11-12% wilgoci, transportowane jest do łuszczarek, w których usuwa się resztki owocni i pergaminową otoczkę (skórkę). Ziarno powinno pozostać w srebrzystej otoczce, która chroni nasienie przed czynnikami atmosferycznymi. Usuwa się ją dopiero w prażarni.
-
Sucha metoda przygotowywania ziaren kawy
Najstarsza metoda, stosowana od wieków przez Arabów w Jemenie i przez mieszkańców Etiopii. Owocom pozwala się zasychać na drzewie, a następnie strząsa się je na rozesłane płachty. 65% kawy na światowym rynku jest nadal przygotowywane metodą suchą. Przy stosowaniu suchej metody owoce będące w różnej fazie dojrzewania zbiera się jednorazowo (owoce zielone, na wpół dojrzałe, dojrzałe i przejrzałe), po czym wszystkie, bez sortowania, są wsypywane do bębnów celem wstępnego mycia. Potem rozsypuje się je na klepisku z ubitej gliny lub pokrytym betonem celem wysuszenia. Przez 2-3 tygodnie suszy się owoce, stale przegarniając je specjalnymi grabiami. Jest to praca żmudna i nielekka, gdyż trzeba kilkukrotnie w ciągu godziny owoce przegarniać. W tym czasie wewnątrz owocu następuje fermentacja ułatwiająca późniejsze wyłuskiwanie ziarna. Po zachodzie słońca trzeba owoce zgarnąć na stos i okryć, aby uchronić je przed nocną wilgocią. Kiedy już całkowicie wyschną, przenosi się je do specjalnych łuszczarek i pozbawia zaschniętego miąższu, suchych łusek i pergaminowej otoczki. W rezultacie otrzymuje się ziarno jedynie w srebrzystej otoczce. Ziarno pozyskiwane metodą suchą ma na powierzchni charakterystyczne rysy pozostałe przy mechanicznej obróbce.
Źródła: http://www.wymarzonyogrod.pl/rosliny-doniczkowe/rosliny-doniczkowe/uprawa-kawy-w-domu-kawa-uprawa-doniczkowa,65_2153.html;
http://www.swiatkwiatow.pl/drzewko-kawowe-kawa-coffea-arabica-id319.html#foto;
http://www.naszecytrusy.pl/kawa.htm;
http://travelike.pl/2013/07/28/kolumbia-w-filizankach-czyli-o-kawie-i-innych-nalogach/#;
http://www.kawatopodstawa.pl/2011/05/kawa-arabica/;
http://loveopium.ru/yuzhnaya-amerika/kofejnye-plantacii-v-brazilii.html;
http://www.manufakturakawy.com/plantacje-kawy/;
“O kawie i herbacie prawie wszystko” Wydawnictwo Pagina, Warszawa 1998;
“Tajemnice kawy” Sara Magdalena Woźny, Wydawnictwo ZYSK I S-KA,Poznań 2011